BASENY & FONTANNY

1. Wstęp
  
Od lat znana jest i powtarzana opinia, że „nie da się w Polsce stosować chloru gazowego do dezynfekcji wody basenowej”. Funkcjonuje pogląd, że rygorystyczne przepisy praktycznie uniemożliwiają stosowanie chloru w instalacjach obiektów basenowych. Z drugiej strony w zasadzie wszyscy są przekonani o  efektywności i ekonomiczności takiego rozwiązania. W krajach zachodnich chlor gazowy jest spotykany na basenach często, szczególnie w dużych obiektach.
Postanowiliśmy sprawdzić, czy rzeczywiście z punktu widzenia przepisów tak trudno zaprojektować i wykonać chlorownię.

2. Stan prawny

2.1. Gdzie można zlokalizować chlorownię i magazyn chloru?

Odpowiedź daje Rozporządzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa [1] z dn.27.01.1994, które w §29.1 mówi, że „Chlorownie i magazyny chloru, w których jest stosowany chlor w postaci gazowej lub ciekłej, powinny znajdować się w odrębnych budynkach.”
Dalej w przytoczonych przepisach precyzowane są warunki jakie muszą spełniać pomieszczenia (drzwi, przegrody, sprzęt ochronny) i w jakie instalacje muszą być wyposażone (wentylacja mechaniczna, instalacja do wytwarzania mgły wodnej, instalacja sygnalizacyjna i alarmowa, instalacja destrukcji chloru). Nie są to wybitnie trudne warunki, a instalacje nie są ani bardzo skomplikowane ani specjalnie drogie.

2.2. Sprawdźmy w Prawie Budowlanym [2] co to jest „budynek”?

„Art.3. Ilekroć w ustawie jest mowa o:
1) obiekcie budowlanym - należy przez to rozumieć:
a) budynek wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi,
b) budowlę stanowiącą całość techniczno-użytkową wraz z instalacjami i urządzeniami
c) obiekt małej architektury
2) budynku – należy przez to rozumieć taki obiekt budowlany, który jest trwale     związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach”
Z powyższego wynika, że chlorownia musi mieć własne fundamenty, ściany i dach oraz instalacje i urządzenia techniczne.

2.3. Jak instalacja chloru gazowego może wpłynąć na zanieczyszczenia środowiska?


2.3.1. Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie rodzajów instalacji mogących spowodować znaczne zanieczyszczenie...[3]

Instalacja chloru nie występuje w ww Rozporządzeniu.

2.3.2. Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko....[4]

Instalacja chloru nie występuje w ww Rozporządzeniu.

Nie musimy więc obawiać się negatywnego wpływu na środowisko.

2.4. Czy ze względu na chlor będziemy musieli zaliczyć obiekt basenowy do zakładów o zwiększonym, albo dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii?

Z Rozporządzenia Ministra Zdrowia [5]  (Tabela 1. Określone substancje niebezpieczne. Lp.6. Chlor) wynika, że aby uznać taki zakład jako „o zwiększonym ryzyku” należy przechowywać „10[Mg]” chloru czyli 10 000 kg. Dla zakładu o dużym ryzyku wartość ta wynosi „25[Mg]” czyli aż 25 ton. Oczywiście w magazynie chloru dla instalacji basenowej nie będzie nigdy składowana tak duża ilość chloru aby zakwalifikować obiekt do zakładów o zwiększonym albo dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii. Typowe zużycie będzie się mieścić w granicach 0.5-2.0 kgCl2/h (większe będzie dla dużych otwartych basenów zewnętrznych), co daje do 50kg na dobę.

3. Proste układy dezynfekcji wody chlorem gazowym

Poniżej przedstawiono warianty konfiguracji urządzeń do dezynfekcji chlorem gazowym. Przewidziano je dla małego basenu krytego o wydajności stacji uzdatniania 240m3/h (np. basen pływacki 25 x 12.5 m z dodatkową niedużą niecką rekreacyjną).

WARIANT 1. Maksymalne zapotrzebowanie godzinowe na chlor w granicach do 0,5 kgCl2. Bez automatycznego przełączania butli.
• 1 butla 50kg na wadze,
• 1 regulator podciśnienia do bezpośredniego montażu na zaworze butli wyposażony w manometr ciśnienia chloru w butli, z sygnalizacją osiągnięcia nastawialnego ciśnienia min.,
• 1 regulator dozowania z wejściem 4 – 20 mA,
• 1 inżektor.
Uwaga: Założono 1 punkt dozowania.
Przy kilku (x) punktach dozowania, dla których sumaryczne zapotrzebowanie na chlor nie powinno przekraczać 0,5 kg Cl2/h należy zastosować x regulatorów oraz x inżektorów.
Założono ciągłą obecność na basenie 2 przeszkolonych pracowników, którzy są w stanie dokonać operacji wymiany butli na pełną o dowolnej porze. O ile tak nie jest, zaleca się wariant 2.

Rys.1. Schemat najprostszego układu [6]
Fig.1.Diagram of the simplest system

WARIANT 2. Maksymalne zapotrzebowanie godzinowe na chlor w granicach do 0,5kgCl2. Ciągłość dezynfekcji oraz swoboda w organizacji wymiany wyczerpanego pojemnika (automatyczne przełączanie butli).
• 2 butle podłączone – jedna z nich wyczerpywana, druga oczekuje,
• 2 regulatory podciśnienia do bezpośredniego montażu na zaworach butli, wyposażone w manometry ciśnienia chloru w butli, z sygnalizacją osiągnięcia nastawialnego ciśnienia min.,
• automatyczny podciśnieniowy przełącznik ciągów z sygnalizacją przełączenia,
• 1 regulator dozowania z wejściem 4 – 20 mA,
• 1 inżektor
Uwaga: Założono 1 punkt dozowania. Przy kilku (x) punktach dozowania, dla których sumaryczne zapotrzebowanie na chlor nie powinno przekraczać 0,5 kg Cl2/h należy zastosować x regulatorów oraz x inżektorów.

Rys.2. Schemat układu z automatyką [6]
Fig.2. Diagram of the automatic system

Wykaz elementów wyposażenia dodatkowego.
Waga do butli z przetwornikiem, do 100 kg, chowana w posadzce, absorber chloru dla regulatora podciśnienia (wypełnienie modyfikowanym węglem aktywnym), system neutralizacji poprzez zraszanie zawierający zawory ręczne, zawór elektromagnetyczny oraz 1 głowicę natryskową, dodatkowe głowice (przyjąć 1 szt./2 m2 chlorowni), system detekcji chloru w powietrzu (centralka + 2 sensory), Lampa błyskowa + buczek alarmowy do zastosowania na zewnątrz, maski przeciwgazowe z pochłaniaczami oparów kwaśnych (2 szt.), aparat powietrzny kompletny z maską przeciwgazową (1 szt.), pompa dla inżektora (ilość pomp odpowiada ilości inżektorów), czujnik obecności człowieka w chlorowni, butla z zaworem, zalegalizowana (50kg Cl2).

4. Uproszczone techniczne i ekonomiczne porównanie systemów dezynfekcji wody dla najprostszego układu (rys. 1).

Zakłada się roczną pracę instalacji basenowej z wydajnością 240 m3/h i zużyciem
chloru 2g Cl2/m3 wody uzdatnianej.

Instalacja technologiczna chlorowni gazowej zajmuje najmniejszą powierzchnię, ale za to wymaga oddzielnego budynku. Koszty takiego budynku mogą być niewiele wyższe, lub wręcz takie same jak wykonania pomieszczeń dozowni i magazynu podchlorynu zlokalizowanych w zapleczu technicznym obiektu basenowego.

5. Wnioski końcowe

• wbrew obiegowym opiniom, polskie przepisy nie są aż tak restrykcyjne aby były one główną przyczyną nie stosowania chloru gazowego do dezynfekcji wody basenowej
• nakłady inwestycyjne chlorowni są rekompensowane przez niskie koszty eksploatacyjne i bardzo uproszczoną obsługę

BIBLIOGRAFIA

[1]. Rozporządzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 27 stycznia 1994 w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy stosowaniu środków chemicznych do uzdatniania wody i oczyszczania ścieków. (Dz. U. Nr 21 poz. 73 z dn. 15 lutego 1994)

[2]. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 Prawo budowlane (jednolity tekst w Dz. U. Nr 106 poz. 1126 z dnia 5 grudnia 2000)

[3]. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 lipca 2002 w sprawie rodzajów instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości. (Dz. U. Nr 122 poz. 1055 z dnia 1 sierpnia 2002)

[4]. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 września 2002 w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych kryteriów związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięć do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko. (Dz. U. Nr 179 poz. 1490 z dnia 29 października 2002)

[5]. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem. (Dz. U. Nr. 129 poz. 1110 z dnia 14 sierpnia 2002)
Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 9 kwietnia 2002 w sprawie rodzajów i ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym ryzyku albo zakładu o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej. (Dz. U. Nr 58 poz. 53 z dnia 17 maja 2002)

[6]. Materiały techniczne firmy Alldos Dosiertechnik GmbH, Niemcy

=================================================

Referat „Chlor gazowy? Czemu nie?” (A.Chomiczewski, A.Wałęga) był wygłoszony na V Sympozjum „Instalacje Basenowe” Ustroń 2005.